Evcil tavşanlar; yumuşacık tüyleri, tatlı bakışları ve sevecen tavırlarıyla birçok hayvan severin kalbini çalmıştır. Ancak bu sevimliliklerinin arkasında, doğru bakım sağlanmadığında ciddi sağlık sorunları ve davranış bozuklukları ortaya çıkabilen oldukça hassas canlılar yatar. Bu yazımızda, bir tavşanın fiziksel, psikolojik ve çevresel ihtiyaçlarını detaylı biçimde ele alarak ev ortamında sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürmesi için bilmeniz gereken her şeyi aktarıyoruz.

---

1. Tavşanların Temel Özellikleri: Onları Tanımakla Başlayın

Tavşanlar, kemirgen değil; lagomorf sınıfına ait, otçul ve genellikle 7-12 yıl arası yaşayabilen canlılardır. Sessiz, temiz ve zeki olmalarının yanı sıra eğitilmeye uygun, tuvalet alışkanlığı kazanabilen hayvanlardır.

• Gündüz uykucu, gece aktif: Tavşanlar, alacakaranlıkta ve geceleri en aktif oldukları için gece oyunculuklarıyla ünlüdürler.
   
• Sosyal ama seçici: Bazı tavşanlar yalnız kalmayı tercih ederken, bazıları diğer tavşanlarla veya insanlarla güçlü bağlar kurabilir.
   
• Doğal içgüdüler: Tünel kazmak, kemirmek ve koşmak onlar için doğal davranışlardır. Bunların bastırılması ruhsal dengesizlik yaratabilir.
   

---

2. Uygun Barınma Ortamı: Kafes Mi, Oda Mi?

Tavşanlar için geleneksel küçük kafesler kesinlikle yeterli değildir. Onlara özgürce zıplayıp koşabilecekleri, en az 3 m²’lik bir alan sağlanmalıdır. Bu alan bir tavşan odası, bölmeli oyun alanı veya güvenli bir açık yaşam alanı olabilir.

Olmazsa Olmazlar:

• Kafes ölçüsü: Minimum 120x60 cm, tavsiye edilen en az 3 katı kadar alan.
   
• Zemin: Sert plastik zemin yerine yumuşak halı veya saman tercih edilmeli. Tel zemin ayak yaralanmalarına neden olur.
   
• Tuvalet kutusu: Kediler gibi tuvalet eğitimi verilebilir. Kum olarak sadece tavşanlara özel, tozsuz ürünler kullanılmalı.
   
• Saklanma alanı: Tavşanlar kendilerini güvende hissetmek için saklanma ihtiyacı duyarlar. Ahşap ya da karton kutular kullanılabilir.
   
• Tırmanma rampaları ve oyuncaklar: Fiziksel uyarım için oldukça faydalıdır.
   

---

3. Tavşan Beslenmesi: Denge ve Süreklilik Şart

Tavşanların sağlıklı bir sindirim sistemi ve düzgün diş yapısı için doğru beslenme hayati önem taşır.

Beslenme Piramidi:

• %80 Saman: Tavşanlar için olmazsa olmaz. Sindirim sistemini düzenler, dişlerini törpüler.
   
• %10 Taze yeşillik: Marul (iceberg hariç), maydanoz, nane, fesleğen, roka gibi bitkiler.
   
• %5 Sebze: Havuç, kabak, brokoli gibi. Günlük değil, kontrollü verilmelidir.
   
• %5 Meyve: Elma, muz, armut gibi şekerli gıdalar sadece ödül olarak haftada 1–2 kez.
   
• Pelet mama: Kaliteli içerikli peletler destekleyici olmalıdır ancak aşırıya kaçılmamalı.
   

Yasaklı Gıdalar:

• Patates, soğan, sarımsak, narenciye, çikolata, ekmek, süt ve süt ürünleri.
   
• İnsan yiyecekleri genellikle yüksek yağ, tuz ve şeker içerdiğinden tavşanlara zarar verir.
   

---

4. Su Temini: Taze ve Temiz Olmalı

Su kapları her gün tazelenmeli ve sık sık temizlenmelidir. Biberonlar yerine geniş seramik ya da paslanmaz çelik kaplar önerilir. Yaz aylarında buz takviyesi yapılabilir ama ani sıcaklık farkları da tehlikeli olabilir.

---

5. Tuvalet Eğitimi: Sandık Başında Başarı

Tavşanlar doğaları gereği tuvalet alanlarını belirlemeye eğilimlidir. Bu eğilim, sabırla yönlendirilerek ev ortamında harika sonuçlar verir.

• Kum kabına dışkı konularak yönlendirme yapılabilir.
   
• Kabın içine saman serilmesi tavşanın ilgisini çeker.
   
• Olumsuz davranışlarda asla cezalandırmayın, sadece temizlikle yeniden yönlendirin.
   

---

6. Sosyalleşme ve Etkileşim: Sessizce Ama Derin

Tavşanlar yüksek ses ve ani hareketlerden hoşlanmazlar. Onlarla bağ kurmak zaman alabilir ama kurulan bağ çok güçlü olur.

• İlk haftalarda elinizle besleme yapın.
   
• Kucağa alma yerine yere oturup kendi gelmesini bekleyin.
   
• Tavşanlar kaşınmaktan hoşlanır ama özellikle yanak ve alın bölgelerine dokunulmasını severler.
   

Tavşanlar, sevgiyle yaklaşıldığında çok derin bağlar kurabilir, hatta sahibini tanır ve adını öğrenebilir.

---

7. Egzersiz ve Zihinsel Uyarım: Mutlu Tavşan Hareketlidir

Günlük en az 3-4 saat serbest zaman ve oyun tavşanın psikolojik sağlığı için gereklidir.

• Tüneller, oyuncaklar, top ya da karton kutularla oyun sağlanabilir.
   
• Zıplama ve koşma davranışlarının engellenmemesi gerekir.
   
• Bahçede vakit geçirilecekse gözetim şarttır; kuşlar, kediler ve sivrisinekler tehdit oluşturur.
  

---

8. Tavşanlarda Hijyen ve Tüy Bakımı

Tavşanlar kendi kendini temizleyen canlılardır ve yıkanmaları önerilmez. Ancak bazı türlerin tüyleri özel bakım ister.

• Fırçalama: Haftada en az 2 kez yapılmalı. Tüy yumağı yutma riskini azaltır.
   
• Tırnak Kesimi: Ayda 1 veteriner yardımıyla ya da dikkatle evde yapılabilir.
   
• Kulak kontrolü: Özellikle lop tavşanlarda haftalık kontrol önemlidir.
   
• Tuvalet bölgesi temizliği: İshal durumlarında dikkatle silinmeli, hemen veterinere başvurulmalıdır.
   

---

9. Tavşan Sağlığı: Sessiz Tehlikeler

Tavşanlar ağrılarını gizler. Bu nedenle davranış değişiklikleri yakından takip edilmelidir.

Dikkat Gerektiren Belirtiler:

• İştahsızlık, ishal veya dışkılamada duraksama
   
• Hareketsizlik veya aşırı huzursuzluk
   
• Ağızda salya, diş gıcırdatma
   
• Kulakta şişlik, kızarıklık veya kötü koku
   

Veteriner Seçimi: Tavşanlar özel bakım isteyen canlılardır. “Egzotik hayvanlar” konusunda tecrübeli veterinerlere gidilmelidir.

---

10. Tavşanlarda Kısırlaştırma: Neden Gerekli?

• Dişi tavşanlarda rahim kanseri riski çok yüksektir (%80’e kadar).
   
• Erkek tavşanlar kısırlaştırıldığında daha az agresif olur ve tuvalet alışkanlığı güçlenir.
   
• Birlikte yaşayan tavşanlarda üreme kontrolü için de gereklidir.
   

Kısırlaştırma ideal olarak 4–6 aylıkken yapılmalıdır.

---

11. Tavşanlar İçin Güvenli Ev Ortamı Nasıl Olmalı?

• Elektrik kabloları mutlaka gizlenmeli.
   
• Ev bitkileri zehirli olabilir, kontrol edilmeli.
   
• Kapılar, pencere ve balkonlar güvenli hale getirilmeli.
   
• Çocuklarla etkileşim kontrollü olmalı; ani hareketler ve bağırmalar travmaya yol açabilir.
   

---

12. Yanlış Bilinenler ve Doğrular

• Tavşanlar kafeste yaşar. ❌ Hayır, hareket alanı çok geniş olmalı.
   
• Yalnız kalabilirler. ❌ Uzun süre yalnız kalmak psikolojik sorunlara yol açar.
   
• Bol havuç yeterlidir. ❌ Fazla havuç şeker yükler, sadece ara sıra verilebilir.
   
• Kucağa alınmayı sever. ❌ Çoğu tavşan bundan hoşlanmaz, strese girer.
   

---

Sonuç: Sevimliliğin Ötesinde Gerçek Sorumluluk

Tavşanlar, sadece “tatlı bir hayvan” olmaktan çok daha fazlasıdır. Onlar, kendi ihtiyaçları, duyguları ve kişilikleri olan, özel ilgi ve bilgi isteyen canlılardır. Bir tavşan sahiplendiğinizde onun sağlığından psikolojisine kadar her detayı düşünmelisiniz. Sadece onun değil, sizin de yaşam kaliteniz, bu doğru bakımla artar.

Unutmayın: Tavşan gibi sevimli ama bir o kadar da hassas bir canlıyı evinizde ağırlıyorsanız, ona sevgiyle yaklaşmanın yanında bilgiyle de yaklaşmalısınız.